มะนาว เป็นเครื่องปรุงรสที่ทุกคนชื่นชอบ และคงจะไม่มีใครที่ไม่เคยลิ้มรสชาติความเปรี้ยวจี๊ดจ๊าด ของมะนาว ซึ่งไม่มีสิ่งใดที่จะมาทดแทนคุณลักษณะเหล่านี้ได้ จึงทำให้มะนาวเป็นเครื่องปรุงรสที่อยู่คู่กับครัวไทย แต่ทำไมราคาผลผลิตมะนาวในช่วงเดือนมีนาคม ถึงเดือนเมษายนของทุกๆ ปี ถึงมีราคาแพง บางปีมีราคาสูงกว่าผลละ 10 บาท จึงทำให้หลายคนสนใจที่จะปลูกมะนาวเพื่อที่จะเอาไว้ใช้บริโภคในครัวเรือน หรือเอาไว้จำหน่ายในช่วงที่มะนาวมีราคาแพง แต่ส่วนใหญ่ก็มักจะพบกับความผิดหวังทั้งสิ้นเพราะมะนาวมักจะไปออกผลในช่วงที่ผลมะนาวมีราคาถูก ผลละไม่กี่บาท แต่พอถึงช่วงแพงก็กลับไม่ออกผลต้องไปซื้อมะนาวราคาแพงมารับประทานเช่นเดิม ดังนั้นการตัดสินใจที่จะปลูกมะนาวให้ได้ผล

จึงจำเป็นต้องมองที่วัตถุประสงค์หลักของผู้ปลูกและความสามารถที่จะเอาใจใส่ดูแลต้นมะนาวว่ามีเวลามากน้อยเพียงใด เป็นองค์ประกอบหลัก เพราะในปัจจุบันมีสายพันธุ์มะนาวไม่น่าจะน้อยกว่า 20 พันธุ์ที่ปลุกในประเทศไทย แต่ละสายพันธุ์ก็จะมีข้อดี ข้อเสียที่แตกต่างกัน ตัวอย่างเช่น ถ้าเกษตรกรต้องการปลูกมะนาวไว้สำหรับบริโภคในครัวเรือนเพียงไม่กี่ต้น ก็ควรเลือกใช้สายพันธุ์มะนาวที่ดูแลง่าย ไม่ต้องใช้สารเคมีในการป้องกันดูแลโรคและแมลงมากนัก เช่น พันธุ์พิจิตร 1 พันธุ์ด่านเกวียน (มะนาวน้ำหอม) หรือพันธุ์ตาฮิติ (มะนาวไร้เมล็ด) ทั้งหมดเป็นสายพันธุ์ที่ดูแลรักษาง่ายกว่าสายพันธุ์อื่นๆถึงแม้ว่าคุณภาพอาจจะสู้กับมะนาวแป้นรำไพหรือแป้นทะวายไม่ได้ แต่ก็การันตีว่าได้กินผลแน่นอนและยิ่งถ้าปลูกในวงบ่อซีเมนต์ (ขนาด 80 X 40 เซนติเมตร) ด้วยแล้ว มะนาวจะมีราคาแพงแค่ไหนก็ยังมีผลมะนาวทานตลอดทั้งปี แต่สำหรับผู้ที่ต้องการปลูกมะนาวเป็นอาชีพนั้น จะดูเฉพาะในช่วงที่มะนาวมีราคาแพงเพียงอย่างเดียวไม่ได้ เพราะว่าในช่วงที่มะนาวมีราคาแพงไม่ว่ามะนาวพันธุ์ไหนก็สามารถจำหน่ายได้ทั้งหมดแต่ถ้าเป็นในช่วงที่มะนาวมีราคาถูกบางสายพันธุ์อาจจะไม่สามารถจำหน่ายได้เลย หรือจะนำไปแปรรูปก็ใช้ไม่ได้ จึงจำเป็นต้องศึกษาให้ดี

ส่วนเทคนิคการผลิตมะนาวนอกฤดู สายพันธุ์ที่ใช้ส่วนใหญ่ยังคงเป็นมะนาวพันธ์แป้นทะวาย หรือที่บางท่านอาจเรียกว่ามะนาวแป้นพวง แป้นรำไพ เพราะเป็นมะนาวที่ออกดอกและติดผลง่าย ส่วนวิธีการปลูกยังคงปลูกในดินปกติ แต่จะการบังคับโดยการตัดแต่งกิ่งและกำจัดผลออกในช่วงเดือนกรกฎาคม กระตุ้นให้แตกยอดอย่างน้อย 2 ชุดเพื่อให้ต้นมีความสมบูรณ์เต็มที่ โดยหลังจากตัดแต่งกิ่ง 15 วัน จะมีการฉีดพ่นปุ๋ยทางใบสูตร 0-52-34 ทุกๆ 7 วันเป็น เวลาต่อเนื่อง 2 เดือน เมื่อเข้าสู่เดือนตุลาคมก็จะเริ่มเห็นดอกมะนาว ซึ่งมะนาวชุดนี้ก็จะสามารถเก็บเกี่ยวได้ตั้งแต่เดือนกุมพันธ์ไปจะถึงเดือนเมษายน หลังจากนั้นก็จะทำการพักต้นจนกว่าจะถึงเดือนตุลาคม ถึงจะเริ่มทำการผลิตในรุ่นต่อไป ใน 1 ปี ผลิตแค่ 1 รุ่น ปัจจุบันต้นมะนาวมีอายุ 5 ปี สามารถเก็บผลผลิตเฉลี่ยได้ประมาณ 600 ผลต่อต้นในช่วงเดือน กุมภาพันธ์ ถึงเดือน เมษายน ก็นับว่าคุ้มค่าต่อการลงทุนเป็นอย่างยิ่ง

ส่วนการผลิตมะนาวสายพันธ์อื่นๆ ก็มี เช่น มะนาวพันธุ์แป้นพิจิตร 1 ที่เน้นผลิตในวงบ่อเท่านั้น เพราะมะนาวพันธุ์แป้นพิจิตร 1 ถึงแม้ว่าจะเป็นสายพันธุ์ที่ดูแลง่าย แต่การออกดอกและติดผลจะสู้มะนาวพันธุ์แป้นทะวายหรือแป้นรำไพไม่ได้ เพราะมะนาวพันธุ์แป้นพิจิตร 1 เป็นมะนาวที่มีผลใหญ่ เปลือกหนา เมล็ดเยอะ ยิ่งถ้าปลูกลงดินจะบังคับให้ออกผลนอกฤดูยากมาก จึงต้องปลูกลงวงบ่อซีเมนต์เท่านั้น เพราะการปลูกลงวงบ่อจะบังคับให้ออกดอกและติดผลได้ดียิ่งขึ้น และสามารถทำให้ผลมีขนาดเล็กลง เปลือกบาง และมีเมล็ดน้อยลง จนเป็นที่ต้องการของตลาดได้มากยิ่งขึ้น ปัจจุบันจึงมีผู้สนใจปลูกมะนาวพันธุ์แป้นพิจิตร 1 มากยิ่งขึ้น ส่วนมะนาวพันธุ์แป้นดกพิเศษนั้นยังเป็นที่สนใจน้อยในการปลูกเพื่อการค้าเนื่องจากราคาต้นพันธุ์ราคาค่อนข้างสูงมาก

1.2k @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร